Konie są często narażone na inwazję pasożytów, dlatego regularne odrobaczanie jest bardzo ważnym elementem w ochronie zdrowia zwierząt.

INFORMACJE POBOCZNE

Pasożyt jest organizmem, który do swojego przeżycia i rozwoju potrzebuje żywiciela, któremu przez to szkodzi. Konie mogą zarażać się różnymi stadiami rozwojowymi przez cały rok. Zwalczanie inwazji pasożytów jest uzależnione od cyklu rozwojowego pasożytów wewnętrznych oraz skuteczności i czasu działania leków przeciwpasożytniczych. Ważną rolę odgrywa stan higieniczny pastwiska i padoku: 1-2 w tygodniu powinny być sprzątane odchody z padoku, poprzez co zmniejszymy ilość larw obecnych w odchodach na padoku i zmniejsza się ryzyko inwazji pasożytów. Istotny jest również stopień zagęszczenia koni, bowiem im większy, tym większe ryzyko kontaminacji larwami. Z powodzeniem funkcjonują systemy padoków, polegające na rotacyjnej zmianie pastwisk.

NICIENIE PŁUCNE ( DICTYOCAULUS ARNIFIELDI)

- Do zarażenia koni nicieniami płucnymi dochodzi  jedynie, jeśli konie są razem trzymane z osłami, które jednak chorują rzadziej, a częściej są nosicielami tego pasożyta. Objawy kliniczne u konia przypominają zapalenieoskrzeli i płuc na tle pasożytniczym z wypływem z nosa, kaszlem, utrudnionym oddychaniem i czasami występującą gorączką.

- Leczenie: iwermektyna lub moxydektyna

- Padoki, które są zanieczyszczone przez Dictyocaulus arnifieldi, są zarażone przez 3 miesiące.

GASTEROFILOZA  (GASTEROPHILUS SPP.)

• Gzawica żołądkowo- jelitowa , czyli gastrofiloza jest zaliczana do zarażeń pastwiskowych.
• Inwazja dorosłych much występuje najczęściej w lipcu i sierpniu, które składają jaja na sierści na przednich kończynach, na bokach ciała i w okolicy barków koni.
• Z jaj, po kilku dniach wylęgają się larwy I stadium, które w momencie lizania i ogryzania przez konia swędzących miejsc, dostają się do jamy ustnej, a następnie poprzez pasaż tkankowy w mięśniach języka i w gardle, przekształcają się i już jako larwy III stadium jesienią lub wczesną wiosną ( kwiecień/ maj) zostają wydalone z kałem na zewnątrz.
• Larwy w jajach , przyczepionych do sierści mogą przeżyć do późnej jesieni i zimy. Larwa I stadium, poprzez swój pasaż tkankowy mogą powodować zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i być przyczyną  problemów z żuciem i połykaniem, jak również powodować zmiany w gardle.
• Larwy II i III stadium powodują zmiany w błonie śluzowej żołądka, mogą być przyczyną owrzodzeń i rozszerzenia żołądka, jak również powodować  niedokrwistość, zaburzenia trawienia, wychudzenie i obrzęki.
• Leczenie: iwermektyna i moxydektyna późną jesienią, do końca listopada. Przy ostrej inwazji pasożytów konieczna jest dodatkowe podanie leku wczesną wiosną (początek lutego).

WĘGORZYCA KONI ( STRONGYLOIDES WESTERI)

• Zarażenie występuje przede wszystkim u źrebiąt ssących, ponieważ klacz od 4 dnia po porodzie, przez okres 6 tygodni wydala z mlekiem larwy III stadium. Późniejsze zarażenia następują poprzez skórę i jamę ustną. U koni powyżej 1 roku rzadko dochodzi do infekcji.
• Leczenia: benzamidazol od 8 dnia życia w 4 tygodniowym rytmie.

GLISTNICA ( PARASCARIS EQUORUM)

• Do zarażenia tym rodzajem pasożyta jelitowego dochodzi najczęściej na padoku, poprzez otwór gębowy, głównie źrebaki i konie poniżej 3 lat. Starsze zwierzęta wytwarzają odporność na glisty.
• Larwy, które wylęgły się w jelicie cienkim, podejmują pasaż przez organizm do wątroby, płuc i do oskrzeli, aż jako dorosłe osobniki ponownie znajdują się w jelicie cienkim.
• Larwy, które pasażują przez organizm, powodują kaszel i wypływ z otworów nosowych, dorosłe pasożyty powodują  z kolei chroniczne, nieżytowe zapalenie jelit, utratę masy ciała i spadek apetytu, możliwe jest również zaczopowanie i pęknięcie jelit.
• Leczenie: klacze – pirymidyna i benzamidazol
• Ok. 4 tygodnie przed terminem wyźrebienia
  • • Przy stosowaniu iwermektyny i moxydektyny , których spektrum działania obejmuje również larwy wędrujące po organizmie, interwały odrobaczenia można przesunąć do 3 miesięcy.
    • Źrebaki do jednego roku powinny być odrobaczane za pomocą benzamidazolu, które działają na przemianę cukrową pasożytów i prowadzą do powolnego ich zamierania.  Inne substancje lecznicze mogą powodować natychmiastowe porażenia aparatu ruchowego pasożytów, co jednak, przy dużej inwazji pasożytów może powodować tworzenie się kłębków i  powodować zaczopowanie jelit.

TASIEMCZYCA ( ANOPLOCEPHALA)

- Do najczęstszych występujących tasiemców u koni zaliczamy Anoplocephala perfoliata, które obejmują 70 % przypadków.

- Do zarażenia dochodzi poprzez zjedzenie zarażonych roztoczy, które w zasadzie występują na każdym pastwisku. Wrażliwe są konie w każdym wieku, ponieważ na te pasożyty nie wytwarza się odporność.

- Największa inwazja tych pasożytów przypada na późną porę lata i jesień.

- Tasiemce znajdują się w jelicie biodrowym ( Ileum) i w okrężnicy (Colon) i powodują zaburzenia trawienia, biegunki, kolki i wychudzenia.

- Zarażone konie znacznie częściej cierpią na zatkanie jelit cienkich.

- Leczenie: wysoko skuteczny  Praziquantel (Equimax®)

- Leczenie powinno być przeprowadzone jesienią, przed wprowadzeniem koni z pastwisk do stajni, a  jeśli są problemy z inwazją tych pasożytów – dodatkowo późnym latem.

- Inwazja tasiemców u źrebaków,  poniżej 2 miesięcy, jest w mało prawdopodobna, dlatego odrobaczanie ich nie jest konieczne.

INWAZJA SŁUPKOWCÓW ( STRONGYLUS-VULGARIS, -EQUINUS, -EDENTATUS)

- Chociaż inwazja dużych słupkowców, poprzez długotrwałe zwalczanie straciła na znaczeniu, larwy słupkowców poprzez swój pasaż przez organizm powodują duże szkody. Larwy Strongylus vulgaris wędrują w ścianie tętnic i powodują duże szkody, np. zakrzepy, które mogą być przyczyną krwotocznych zawałów i obumierania całych odcinków jelit. Dorosłe robaki powodują uszkodzenie błony śluzowej jelit.

- Leczenie: benzamidazole i pirimidyna

MAŁE SŁUPKOWCE

- Małe słupkowce są obecnie najczęstszymi endopasożytami u konia, bowiem oprócz ssących źrebiąt, na zarażenie wrażliwe są konie w każdym wieku.

- Do zarażenia dochodzi na padoku, poprzez zjedzenie inwazyjnej larwy. Pierwsze larwy zostają wydalone na początku wiosny, jednak szczyt wydalania i największe ryzyko zarażenia jest w połowie sezonu pastwiskowego.

- Dorosłe słupkowce przyczepiają się do błony śluzowej jelita i tam powodują szkody.

- Największe szkody powodowane są przez larwy na błonie śluzowej jelita grubego i ślepego, powodując powstawanie guzków wielkości od 0,5 do 5 mm. Dojrzewanie i emigracja pasożytów powoduje masywne zmiany patologiczne, przez które następnie endotoksyny (trucizny) dostają się do organizmu i dochodzi do utraty białka i płynów.

- Leczenie: na naszym terenie, inwazja małych słupkowców jest zwalczana poprzez specjalny program. Z racji sporej oporności na benzomidazole, nie powinno stosować się preparatów zawierających te  substancje czynne. W następstwie wysokiego ryzyka  inwazji, w drugiej połowie sezonu pastwiskowego, odrobaczanie na jesień jest szczególnie ważne. Dzięki moxydektynie można zwalczyć zarówno dorosłe formy pasożyta, jak również stadia larwalne. 6 do 8 tygodni po rozpoczęciu sezonu pastwiskowego, powinno się odrobaczyć konie za pomocą pyrantelu, iwermektyny i moxydektyny.

PROPONOWANY SCHEMAT ODROBACZEŃ

Początek sezonu pastwiskowego: wiosna ( koniec stycznia/ początek lutego) za pomocą iwermektyny, moxydektyny.

Pierwsze odrobaczanie na pastwisku : 3 dni przed wyprowadzeniem na pastwisko

Drugie odrobaczanie na pastwisku: koniec lipca

Koniec sezonu pastwiskowego: późna jesień (początek listopada) za pomocą iwermektyny, moxydektyny i prazikwantelu.

Skuteczność środków przeciwpasożytniczych powinna być przynajmniej raz w roku kontrolowana  poprzez badanie parazytologiczne kału.

***** poniżej przykłady preparatów, w których substancje czynne są wymienione w powyższym tekście.